Funkcje skóry – poza tym, że skóra stanowi powłokę chroniącą nas przed otoczeniem zewnętrznym i nadchodzącymi z niego zagrożeniami np.: zanieczyszczeniami biologicznymi, chemicznymi i uszkodzeniami mechanicznymi, spełnia również wiele innych istotnych dla naszego życia funkcji.
Ważną role w skórze odgrywa unaczynienie. Naczynia krwionośne przenikają przez tkankę podskórną i skórę właściwą, aż do granicy skórno-naskórkowej jednak bezpośrednio nie doprowadzają krwi do naskórka, dostaje się tam ona drogą dyfuzji ze skóry właściwej. Naczynia krwionośne na granicy skóry i tkanki podskórnej tworzą splot naczyń, które odpowiadają za ukrwienie gruczołów i mieszków włosowych. Krążenie skórne odpowiada za utrzymanie odpowiedniego ciśnienia tętniczego, odgrywa role w termoregulacji poprzez rozszerzanie i obkurczanie naczyń w zależności od temperatury otoczenia oraz dostarczenie wszystkim warstwą skóry odpowiednich składników odżywczych oraz tlenu.
W skórze znajduje się niewielka ilość naczyń limfatycznych, pomimo tego są bardzo gęsto rozłożone i tworzą sieć. Pełnią one bardzo ważna role jak i dla skóry tak i dla całego organizmu. Zajmują się odprowadzaniem produktów przemiany materii. Ponieważ taką samą funkcje pełni również układ krwionośny, układ limfatyczny nie odprowadza wszystkich powstałych produktów, a jedynie te których nie odprowadziły naczynia krwionośne. Jednak najważniejsza funkcją naczyń limfatycznych w skórze jest dostarczanie substancji odżywczych do naskórka, który jest pozbawiony naczyń krwionośnych.
Istotnym czynnikiem wpływającym na funkcje skóry jest jej unerwienie. W naskórku obecne są tylko zakończenia nerwowe. Natomiast w skórze właściwej znajduje się szeroko rozbudowana sieć nerwowa. Nerwy znajdujące się w skórze właściwej są nerwami wegetatywnymi których zadaniem jest unerwianie naczyń krwionośnych przez wpływ na ich skurcze i rozkurcze oraz regulacje przepływu krwi, działania gruczołów i mięśni, ale również znajdziemy tam nerwy czuciowe. Skóra jest organem łączącym świat zewnętrzny z wewnętrznym poprzez odbiór bodźców czuciowych, między innymi dotyku, ucisku, ciepła i zimna. Za odczuwanie tych bodźców odpowiadają zakończenia nerwowe znajdujące się w mieszku włosowym i dzięki temu jesteśmy w stanie odczuwać nawet minimalne bodźce oraz upostaciowione zakończenia nerwowe, które są odpowiedzialne za odczuwanie specyficznych bodźców, a są to między innymi ciałka Vater-Paciniego odpowiedzialne za czucie ucisku i dotyku w skórze i tkance podskórnej, ciałka Meissnera odpowiedzialne za czucie dotyku w brodawkach skórnych, ciałka Krausego odpowiedzialne za czucie zimna w skórze właściwej, ciałka Ruffiniego odpowiedzialne za czucie ciepła w skórze właściwej oraz ciałka Golgi-Mazzoniego będące receptorami błon śluzowych.
Jedną w ważniejszych funkcji w skórze pełni warstwa rogowa będąca głównym elementem ochronnym, pomimo iż nie jest gruba, jest bardzo wytrzymała. Jeśli nie jest naruszona dzięki swej budowie i składzie chemicznym jest prawie nieprzenikalną barierą. Za jej wytrzymałość odpowiada keratyna, tłuszcze oraz struktura budowy. Uniemożliwia ona przenikanie substancji pochodzących z zewnątrz, ale również zatrzymuje wodę znajdującą się głębiej w skórze. Na powierzchni skóry bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej flory bakteryjnej. U dorosłego człowieka w jej skład wchodzą bakterie z rodzaju Staphylococus, Corynebacterium oraz Propionibacterium. Naturalna flora pomimo, iż składa się z bakterii chorobotwórczych broni nas przed innymi bakteriami. Złuszczanie się naskórka pomaga usunąć skórze nagromadzone na niej zanieczyszczenia i bakterie.
Skóra posiada funkcje estetyczną ponieważ jest najbardziej zewnętrzną częścią naszego organizmu, a wiec jest ona najbardziej widoczna. Jej stan estetyczny zależy od jej kondycji fizycznej i chemicznej. W największym stopniu do jej wygładu przyczynia się stan jej nawodnienia, prawidłowego złuszczania się martwych komórek naskórka oraz prawidłowej pracy przydatek skórnych takich jak gruczoły potowe, czy łojowe. Ponadto w utrzymaniu odpowiedniej bariery naskórkowej role odgrywa płaszcz wodnolipidowy skóry, który odpowiada także za utrzymanie prawidłowego pH w skórze właściwej, która wynosi ok. 7, a w naskórku ok. 5. Na prawidłowe funkcjonowanie skóry mają wpływ jej przydatki. Są nimi gruczoły potowe ekrynowe, które mają znaczący udział w termoregulacji. Wydzielanie z tych gruczołów potu zachodzi w kilku przypadkach, miedzy innymi podczas temperatury otoczenia powyżej 25oC u osoby ubranej, natomiast u osoby rozebranej powyżej 32oC. Pocenie również może zachodzić pod wpływem bodźców psychicznych jest bardzo intensywne i natychmiastowe np.: w przypadku stresu zachodzi pocenie dłoni i stóp. Pot pochodzenia ekrynowego wchodzi również w skład płaszcza wodnolipidowego, co za tym idzie spełnia wszystkie jego wymienione funkcje. Gruczoły potowe apokrynowe mają swoje ujścia w mieszku włosowym, a ich największe skupiska są w dołach pachowych i okolicy wzgórka łonowego. Silne wydzielanie potu z tych gruczołów zachodzi pod wpływem temperatury, ale również pod wpływem działania adrenaliny. Wydzielanie z tych gruczołów odbywa się nieregularnie, ale obficie. Pot ma bladożółty kolor i lekki zapach. Jest bogaty w lipoproteiny oraz resztki komórkowe, przez co jest szybko rozkładany na powierzchni skóry przez mikroorganizmy, dając bardzo nieprzyjemny zapach.
Tworem naskórka są paznokcie zbudowane z twardych keratyn tworzących płytkę paznokciową. Obecnie funkcje paznokcia sprowadza się jedynie do względów estetycznych. Jednak pierwotnie służyły one jako ochrona zakończeń palców oraz narzędzie. Warto również wspomnieć o wytworze skóry jakim są włosy. Tworzą się one w miejscach gdzie komórki naskórka wrastają w głąb skóry właściwej tworząc tym samym mieszek włosowy. Współpracuje on ściśle z gruczołami i ułatwia wydostawanie się wydzielin na zewnątrz. Włos jest zbudowany w włókien kolagenowych i możemy podzielić go na części, czyli łodygę i korzeń. Skóra bierze również udział w utrzymaniu odpowiedniej gospodarki wodnej, lipidowej, tłuszczowej i witaminowej. Magazynuje nie tylko wodę, ale również sód, potas, magnez i wapń. Posiada pokłady tkanki tłuszczowej, która spełnia funkcje energetyczne dla całego orgazmu. Bierze udział w syntezie wielu witamin między innymi witaminy A, która reguluje proces rogowacenia, witaminy C, która ma miejsce w procesie odnowy naskórkowej, witaminy D, powstającej pod wpływem promienia ultrafioletowego i bierze udział w wielu procesach życiowych naszego organizmu oraz witaminy B, która sprawdza się w procesach metabolicznych skóry.
Źródła
- Kamińska A., Złotowska I., Orszulak Michalik D.: Kosmetyki – czy zawsze bezpieczne ? Część I. Alergia na kosmetyki, „Polish Journal of Cosmetology” 2005.
- Kuczyński S., Kuczyńska J., Goc A.: Alergie – epidemia XXI wieku, „Beauty Forum” 2003, nr 6/2003.
- Noszczyk M.: Kosmetologia pielęgnacyjna. Wyd. PZWL, Warszawa 2013.